Maculadegeneratie
Wat is maculadegeneratie?
Maculadegeneratie is een oogaandoening die het centrale deel van het netvlies, de macula (gele vlek), aantast. De macula is verantwoordelijk voor scherp zicht en kleurwaarneming. Bij maculadegeneratie kan het zicht in het midden van het gezichtsveld vervagen, wazig worden of verloren gaan. Het is belangrijk om op tijd een oogarts te raadplegen voor diagnose en mogelijke behandelingsopties.
Welke vormen maculadegeneratie zijn er?
Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD)
Maculadegeneratie ontstaat meestal op latere leeftijd door slijtage van het netvlies, vandaar ook wel LMD (leeftijdsgebonden maculadegeneratie) genoemd en ontstaat meestal na het 50ste levensjaar. Dit is de meest voorkomende variant en te onderscheiden in twee vormen:
Droge leeftijdsgebonden maculadegeneratie
Ongeveer 80% van de mensen met leeftijdsgebonden maculadegeneratie heeft de droge vorm. Bij deze variant kan het netvlies de afvalstoffen niet goed afvoeren. Hierdoor gaan deze zich ophopen onder het netvlies en sterven deze langzaam af. De droge vorm van maculadegeneratie ontstaat bijna altijd in beide ogen en ontwikkelt zich langzaam.
Natte leeftijdsgebonden maculadegeneratie
De andere 20% van de mensen met leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) heeft de natte vorm. Bij deze variant groeien er abnormale bloedvaten in de macula, wat leidt tot ‘’lekkage’’ (vandaar natte LMD), schade aan het netvlies en uiteindelijk tot verlies van centraal zicht. Het kan snel leiden tot ernstige visuele beperkingen wanneer het niet wordt behandeld.
Juveniele maculadegeneratie (JMD)
Bij JMD (Juveniele Maculadegeneratie) wordt de macula geleidelijk aan beschadigd, wat leidt tot progressief verlies van het zicht. Het ontstaat op jonge leeftijd, meestal in de tienerjaren of vroege volwassenheid, vandaar de term “juveniele” in de naam.
Er zijn verschillende vormen van juveniele maculadegeneratie, waaronder Stargardt- (meest voorkomend) en juveniele retinoschisis, deze aandoening is erfelijk.
Hoewel er momenteel geen medicijn is voor juveniele maculadegeneratie, kunnen sommige behandelingen de progressie van de ziekte vertragen en de symptomen onder controle houden.
Wat zijn de symptomen van maculadegeneratie?
De klachten die u kunt ondervinden zijn afhankelijk van het type maculadegeneratie, mogelijke symptomen zijn:
- Vervormd of wazig centraal zicht: Rechte lijnen kunnen golvend of krom lijken met details kunnen onduidelijk lijken.
- Verminderde kleurintensiteit: kunnen minder helder zijn.
- Blinde of donkere vlekken in het zicht: U kunt donkere of blinde punten in het midden van uw zicht tegenkomen
- Moeilijkheden bij het lezen en het herkennen van gezichten: Het kan lastiger worden om kleine lettertjes te lezen en gezichten te identificeren.
Het is belangrijk op te merken dat niet iedereen met maculadegeneratie dezelfde symptomen zal ervaren, en dat de ernst en progressie van de symptomen kan variëren tussen individuen. Het wordt aanbevolen om onmiddellijk een oogarts te raadplegen bij het optreden van deze symptomen.
Wat zijn de oorzaken van maculadegeneratie?
Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van maculadegeneratie kunnen vergroten, zoals:
- Leeftijd: Het risico op leeftijdsgebonden maculadegeneratie neemt aanzienlijk toe naarmate mensen ouder worden, vandaar de naam leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD).
- Erfelijkheid: Familiegeschiedenis speelt een belangrijke rol. Als maculadegeneratie voorkomt in uw familie, heeft u mogelijk een verhoogd risico.
- Roken: Roken verhoogt het risico op maculadegeneratie aanzienlijk.
- Hoge bloeddruk: Een hoge bloeddruk kan bijdragen aan de ontwikkeling en progressie van maculadegeneratie.
Preventie van maculadegeneratie
Wat zou ik zelf kunnen doen tegen maculadegeneratie?
- Lifestyle-aanpassingen: Het aanpassen van uw leefstijl, zoals stoppen met roken en een gezond dieet, vermindert het risico op leeftijdsgebonden maculadegeneratie.
- Voedingssupplementen: Bij bestaande droge leeftijdsgebonden maculadegeneratie kan het nemen van supplementen zoals macula support, helpen het risico op ontwikkeling naar de natte vorm van maculadegeneratie te verkleinen.
Het voordeel van deze supplementen als voorzorgsmaatregel voor mensen zonder maculadegeneratie, is niet bewezen. Daarom adviseren we het niet preventief te gebruiken
Behandeling van maculadegeneratie
Hoe wordt maculadegeneratie behandeld?
Hoewel natte leeftijdsgebonden maculadegeneratie niet volledig genezen kan worden, zijn er behandelingsopties beschikbaar om verdere progressie te vertragen en het gezichtsvermogen zo goed mogelijk te behouden. De meest voorkomende behandelingen zijn:
- Intravitreale injectie (Anti-VEGF): Deze injectie, die direct in het oog wordt toegediend, is gericht op het voorkomen van de groei van abnormale bloedvaten.
Deze intravitreale injectie staat bekend als de voornaamste en meest effectieve optie voor het behandelen van natte maculadegeneratie. - Photodynamische therapie (PDT): PDT is een laserbehandeling die de abnormale bloedvaatjes dichtlaserd. Het effect hiervan is echter niet te garanderen en wordt weinig toegepast in Nederland.
Droge leeftijdsgebonden maculadegeneratie, de meest voorkomende vorm, kan helaas niet worden behandeld.
Veelgestelde vragen Maculadegeneratie
Maculadegeneratie kan worden gediagnosticeerd door een oogarts na een grondig oogonderzoek. Hier zijn enkele veelgebruikte diagnostische tests en procedures:
- Oogonderzoek: De oogarts zal een standaard oogonderzoek uitvoeren om de gezondheid van het netvlies en de macula te beoordelen. Dit kan onder andere het meten van de gezichtsscherpte, het controleren van de oogdruk en het onderzoeken van de oogfundus om eventuele afwijkingen te identificeren.
- Netvliesfotografie: Dit is een procedure waarbij foto’s worden gemaakt van het netvlies en de macula met behulp van speciale camera’s. Deze foto’s geven de arts gedetailleerde beelden van het netvlies en kunnen helpen bij het identificeren van afwijkingen of schade.
Optische coherentietomografie (OCT): Dit is een niet-invasieve beeldvormingstechniek die met behulp van licht dwarsdoorsnedefoto’s van het netvlies maakt. Het kan de dikte en structuur van de macula nauwkeurig in kaart brengen en eventuele veranderingen of schade detecteren. - Optische coherentietomografie (OCT): Dit is een niet-invasieve beeldvormingstechniek die met behulp van licht dwarsdoorsnedefoto’s van het netvlies maakt. Het kan de dikte en structuur van de macula nauwkeurig in kaart brengen en eventuele veranderingen of schade detecteren
- Amsler-gridtest: Deze test kan thuis worden uitgevoerd met behulp van een speciale afdruk van een rasterpatroon. De persoon met maculadegeneratie wordt gevraagd te kijken naar het centrum van het rooster en eventuele vervormingen, vervaagde lijnen of donkere vlekken in het gezichtsveld te melden, wat kan wijzen op schade aan de macula.
- Fluorescentie-angiografie: Bij deze test wordt een contrastmiddel in de bloedbaan geïnjecteerd, gevolgd door het maken van foto’s van het netvlies. Het helpt bij het identificeren van eventuele lekkages, bloedvatenabnormaliteiten of andere tekenen van maculadegeneratie.
Behandelingen voor maculadegeneratie met VEGF-remmers hebben verschillende potentiële bijwerkingen. Enkele van de meest voorkomende bijwerkingen zijn:
- Oogirritatie: Sommige patiënten ervaren irritatie, branderigheid, jeuk of roodheid in het oog na de injectie van VEGF-remmers.
- Ooginfecties: Hoewel zeldzaam, bestaat er een klein risico op een ooginfectie na de behandeling met VEGF-remmers. Symptomen kunnen zijn: pijn, roodheid, zwelling, afscheiding of verlies van het gezichtsvermogen.
- Oogdrukstoornissen: VEGF-remmers kunnen de intraoculaire druk verhogen, wat kan bijdragen aan de ontwikkeling van glaucoom, een aandoening die schade aan de oogzenuw veroorzaakt en het gezichtsvermogen kan beïnvloeden.
- Floaters: Sommige mensen kunnen floaters ervaren, wat kleine vlekjes of draden zijn die in het gezichtsveld drijven.
- Netvliesloslating: Hoewel zeldzaam, kan behandeling met VEGF-remmers het risico op netvliesloslating verhogen.
- Allergische reacties: In zeldzame gevallen kunnen patiënten een allergische reactie ervaren op de injectie van VEGF-remmers, met symptomen zoals jeuk, huiduitslag, ademhalingsproblemen, zwelling van het gezicht of lippen.Het is belangrijk om te onthouden dat niet iedereen deze bijwerkingen zal ervaren en dat de voordelen van de behandeling over het algemeen opwegen tegen de risico’s. Het is altijd raadzaam om met een oogarts te praten over mogelijke bijwerkingen en hoe deze kunnen worden beheerd.
Het is belangrijk om te onthouden dat niet iedereen deze bijwerkingen zal ervaren en dat de voordelen van de behandeling over het algemeen opwegen tegen de risico’s. Het is altijd raadzaam om met een oogarts te praten over mogelijke bijwerkingen en hoe deze kunnen worden beheerd.
Als uw maculadegeneratie uw zicht significant beïnvloedt, kan het invloed hebben op je vermogen om veilig te rijden. Het is belangrijk om uw zicht regelmatig te laten controleren door een oogarts en advies te vragen over uw rijvaardigheid.