Veelgestelde vragen

Afhankelijk van uw klachten en onze bevindingen bij oogheelkundig onderzoek kunnen wij oogdruppels voorschrijven of brillenglazen adviseren.

In veel gevallen kunnen oogdruppels een verbetering geven. Afhankelijk van uw situatie kan dat wel of niet nuttig zijn. Indien deze druppels teveel pupilverwijding veroorzaken kunt u geen autorijden tijdens het gebruik van deze druppels. Er zijn gevallen waarbij de druppels voldoende verbetering bewerkstelligen zodat verdere behandeling niet meer nodig is. Het komt helaas ook vaak voor dat de verbetering van deze behandeling niet voldoende is. In dat geval kan een operatie of floaterlaser nog uitkomst bieden.

Hoe verloopt deze behandeling? Allereerst krijgt u enkele pupilverwijdende druppels toegediend. Deze moeten ongeveer 15 minuten inwerken. Zodra de pupil wijd genoeg is kan de oogarts uw oog nakijken. Als de floaters goed zichtbaar en behandelbaar zijn kan de oogarts de behandeling starten.

Tijdens de behandeling zit u op een stoel en moet u de kin op een steun leggen. Het voorhoofd drukt u tegen een witte band. De oogarts dient verdovende druppels toe en zet dan een lasercontactlens op het oog. Er zijn een paar rode lampjes te zien, dat zijn richtlampjes die voor het focusseren van belang zijn. De laser zelf is onzichtbaar. U wordt gevraagd om een verschillende kanten op te kijken zodat alle floaters bekeken kunnen worden. Door op een knop te drukken kan de oogarts de laser activeren. Per druk op de knop komt er 1 shot. Dat voelt u als een klein tikje. Het doet geen pijn, maar soms schrikken mensen van de 1e paar shots.

Tijdens de laser ontstaan er kleine gasbelletjes. Die borrelen omhoog, maar u ziet ze omlaag gaan. Na de laser is dit nog een dag zichtbaar als kleine bolletjes onderin beeld. Afhankelijk van het formaat van de floater zijn er veel (honderden) of weinig (<50) shots nodig. Floaters die in het midden van het oog zitten zijn het makkelijkst te behandelen. Floaters die alleen na oogbewegingen voorbij komen zijn het moeilijkst. Deze zijn soms zelfs onmogelijk om weg te krijgen en hebben een hoger risico op complicaties.

De behandeling duurt ongeveer 15 tot 45 minuten. De voornaamste beperkende factor is de helderheid van het hoornvlies. Door de wrijving met de contactlens raakt het buitenste laagje een beetje geirriteerd waardoor het wat waziger wordt. Dit verhindert een goede focussering van de laser zodat er gestopt moet worden. De behandeling kan dan een andere keer worden afgemaakt.

Na de behandeling is het zicht wat wazig door de laser gel en het wazige hoornvlies. Bovendien is de pupil nog wijd en het oog verblind door het licht. Na enkele uren trekt dit bij. Totaal zijn er 1 tot 5 behandelingen nodig per oog. Gemiddelde ligt rond de 1.5 behandeling per oog.

Met de YAG laser kan je floaters (weefsel) verdampen. De basis voor deze techniek werd gelegd door dr. Frankhauser in Zwitserland. De floaterlaser is eind jaren ‘80 ontwikkeld door dr. Geller in Florida. Floaterlaser is goedgekeurd door de Food and Drug Administration (FDA). YAG-floaterlaser is een goed alternatief voor een vitrectomie (PPV).  In 92% van de gevallen kan de floater succesvol worden behandeld.

Floaterlaser is een poliklinische procedure onder druppelverdoving. De hersteltijd is zeer kort, een paar uur, tot de pupilverwijdende druppels zijn uitgewerkt.

Als laser voldoende energie heeft wordt weefsel verdampt door plasmaformatie en optical breakdown. De floater absorbeert de energie van de laser, wordt ondoorzichtig en verandert in gas. Je ziet een kleine flits (microbliksem) en hoort een tikje (microdonder).

Er komen wel kleine fragmentjes vrij die net te ver van de flits zaten om te verdampen, maar genoeg energie krijgen om af te breken. Deze fragmentjes zijn over het algemeen zo klein dat ze geen last geven na de laser. Als te weinig energie wordt gebruikt ontstaat er geen optical breakdown met verdamping maar fragmentatie (floater wordt in kleine brokjes gebroken).

Zoals eerder vermeld heeft iedere behandeling een risico. De risico’s van een floaterlaser zijn zeer laag. Niet ernstige complicaties treden op bij 0.1 tot 0.16% van de behandelingen. Ernstige complicaties zijn zo zeldzaam dat daar eigenlijk geen goede getallen voor zijn.

Risico’s floaterlaser

• Voornaamste risico is het raken van het netvlies. De kans hierop is vooral aanwezig als de floater zich dicht bij het netvlies bevindt. Als een floater ver genoeg van het netvlies zit is het risico op het beschadigen hiervan uiterst laag. Uw arts zal het met u bespreken als de floater zich dicht op het netvlies bevindt. In de meeste gevallen zal hij dan een behandeling afraden. De kans op het raken van het netvlies is in onze handen uiterst laag, in ieder geval minder dan 1 op de 1000 behandelingen. Als tijdens een floaterlaser het netvlies wordt geraakt ontstaat er een kleine bloeduitstorting in het netvlies. Dat bloed trekt in de loop van enkele weken tot maanden weg. Enkele maanden later is er soms een klein littekentje zichtbaar. Dit heeft in principe geen gevolgen voor het zicht tenzij dat precies in het centrum van de gele vlek is. Dan kan het blijvend defect in het gezichtsveld veroorzaken. Ter vergelijk: bij de behandeling van diabetes is het soms nodig grote delen van het netvlies uit te schakelen met een argonlaser. Daar zijn rond de 1000-2000 shots voor nodig.  De patient merkt hier meestal niets van.
• Een ander bekend risico is het raken van de lens. Het lijkt erop dat dit vooral voorkomt bij artsen die de techniek aan het leren zijn. Het is dr Gerbrandy 1x overkomen in 2009. Daarna nooit meer. Hiermee is het risico dus ongeveer 1-2 per 10.000 behandelingen. Mocht dit toch gebeuren kan dit worden opgelost met een staaroperatie al dan niet in combinatie met een vitrectomie. Ter vergelijk: na een vitrectomie is de kans op staar zo’n 50 tot 100%.
• Stijging van de oogdruk. Sommige ogen reageren op behandeling met een (tijdelijk) verhoogde oogdruk. Dit komt hoogstwaarschijnlijk doordat de microscopische resten van floaters de afvoer verstoppen. Wij zien dit komt bij 1-3% van de mensen.  Risico factoren voor verhoogde oogdruk zijn: reeds bestaande verhoogde oogdruk die wordt behandeld met druppels, veel lasershots per sessies of veel shots in totaal. Dit is de reden dat wij het aantal shots per sessie beperken en dat wij de patiënt met klem aanraden om de druk na de behandeling regelmatig te laten meten.

Oogartsen die floaterlaser uitoefenen waarschuwen de patiënt als deze risico’s van toepassing zijn en zullen van behandeling afzien als het risico te groot wordt geacht. Dit betekent wel dat sommige mensen worden afgewezen voor behandeling.

Risico’s vitrectomie

Risico’s bij vitrectomie zijn behoorlijk hoog. De pars plana vitrectomie (PPV) is ontwikkeld voor de behandeling van netvliesloslatingen. Als je die niet behandeld is de kans op blindheid vrijwel 100%.

De bekendste gevolgen van een vitrectomie zijn netvliesloslatingen en staar. Gerapporteerde risico op een netvliesloslating na een floaters-only-vitrectomy  ligt tussen de 2,5 tot bijna 10% in 1-3 jaar na de vitrectomie. Dat is een getal wat veel hoger ligt dan de netvlieschirurg intuitief denkt. Bij nieuwere studies (met een korte follow-up) ligt dit rond de 1%.

Gerapporteerde risico op staar in de 2 jaar na een vitrectomie varieert van 50 tot bijna 100%. Bij mensen boven de 50 is de kans om binnen 2 jaar na een vitrectomie aan staar te moeten worden geopereerd bijna 100%. Recentere studies met een korte follow up geven lagere aantallen (30%). Het valt echter te verwachten dat met een langere follow up (>9 maanden) dit percentage zal oplopen.

Het centrale netvlies kan ook aangetast worden door de gevolgen van een vitrectomie. Dit kan leiden tot langdurige of zelfs blijvende slechtziendheid of (bijna) blindheid. In de studie van het AMC was dit het geval bij 1 van de 116 patienten. Dat houdt dus in dat je na een vitrectomie een kans hebt van bijna 1% om blind of slechtziend te worden. Dit is dus een operatie die je alleen moet laten doen als je heel veel last hebt of als laser niet heeft gewerkt.

Waarom ontstaan netvlieslotlatingen en staar na een vitrectomie (PPV)? Tijdens een PPV worden er instrument in het oog gebracht. Op de plek waar ze het oog binnengaan kan er genoeg kracht op het netvlies komen om een scheurtje te maken of het netvlies los te trekken. De kracht die hiervoor nodig is ongeveer 3 maal de kracht die je nodig hebt om met je vinger door het oppervlak van water te breken (heel weinig kracht dus). Glasvocht is heel erg draderig. Als je eraan trekt kun je makkelijk het netvlies scheuren. Tijdens een PPV kan er tractie op komen met als gevolg een scheur in het netvlies. De lens is heel gevoelig en kan makkelijk staar ontwikkelen na aanraking. De boosdoener bij PPV zijn mogelijk de waterstromen die door het oog lopen.

Tijdens een laser kom je het oog niet binnen en wordt er niet aan getrokken. In theorie verminder je zelfs de tractie omdat verbindingen binnen het glasvocht worden doorgenomen. Dat lijkt de verklaring waarom er nauwelijks rapportages zijn van netvliesloslatingen na een floaterlaser.

Floaterlaser wordt bijna niet aangeboden. Dat heeft een aantal redenen. Er heerst binnen de oogheelkunde een aantal dogmata: floaters zijn onschuldig, behoeven geen behandeling want je went er aan. Als je er toch niet aan kunnen wennen doen we ook geen operatie want die is veel te gevaarlijk.

De stand der wetenschap schrijdt voort. Tot voor kort was er geen wetenschappelijk bewijs. Toch zijn de afgelopen 20 jaar duizenden patiënten succesvol behandeld.

Wij zijn onze studieresultaten aan het bewerken voor publicatie. Uit onze consecutive case series blijkt dat de verbetering na floaterlaser statistisch significant is. Ook niet verrassend als 86% van de patienten aangeeft tevreden te zijn met het resultaat.

Tot slot zijn er wat technische redenen:

1. Floaterlaser een moeilijke techniek om te leren.
2. Het is een tijdrovende behandeling. Daarom is het in de meeste oogheelkundige praktijken niet mogelijk floaterlaser aan te bieden.
3. Er zijn maar weinig lasers geschikt. De beste laser is de Lasag Microruptor II (MRII). Daar zijn er wereldwijd niet veel meer van.  Ellex heeft een poging gedaan met de nieuwe Ultra Q Reflex maar die is absoluut inferieur aan de MR II
4. Floaterlaser is financieel niet aantrekkelijk om aan te bieden: de behandeling lijkt wel duur maar dit tarief is te laag gezien de tijd die het kost.